LETTER OF CREDIT (AKREDİTİF) VE UCP600 KURALLARI
Uluslararası ticaretin yurtiçi ticarete kıyasla her zaman daha riskli olduğu aşikârdır. Nitekim hem mal teslimi hem de ödeme temini konusunda karşılıklı güven mekanizmasının kurulmasının önünde ulusal mevzuatın ve ulusal kurumların yaptırım sınırları dışında yabancı bir ülke ve yabancı bir müşteri/satıcı bulunmaktadır. Bu sebeple bazen alıcı ile satıcı arasında mal teslimi ve ödeme açısından hangisinin önce yapılacağı hususu sorun teşkil edebilmekte ve hatta anlaşmanın belirleyici ana faktörü olabilmektedir.
Ödeme şekilleri başlı başına başka bir çalışmanın konusu olduğundan burada detayına yer verilmemiştir. Ancak genel olarak belirtecek olursak dış ticarette kullanılan ödeme yöntemleri;
- Peşin Ödeme (Cash in advance )
- Mal Mukabili (Cash against goods)
- Vesaik Mukabili (Cash against documents (CAD)
- Akreditifli (Letter of credit)
- Kabul Kredili (Acceptance credit)
- Karşılıklı Ticaret (Counter trade )
- Banka Ödeme Yükümlülüğü (Bank payment obligation)
Şeklinde sıralanabilir.
Dolayısıyla yukarıdaki risk sıralamasından da anlaşılacağı üzere, yüzyıllar boyunca uluslararası ticarette karşılıklı alışveriş yapabilmek için hem alıcı hem de satıcı için ortak en güvenilir yöntemlerden biri akreditiflerdir.
Bu çalışmamızda da; özellikle İhracatçıların müşterileriyle anlaşma koşullarında daha kolay ve güvenilir bir şekilde mutabakata varacakları Akreditif avantajlarından yararlanmaları, akreditifli ödemenin bilinmemesinden kaynaklı müşteri kayıplarının önüne geçilmesi ve bu kapsamda İhracatçılarımıza yol göstermek amaçlanmıştır.
AKREDİTİFLİ ÖDEME (LETTER OF CREDIT)
Akreditifli ödeme şekli Uluslararası Ticaret Odası’nın yayınlamış olduğu UCP 600 kuralları temel alınarak uygulanır. UCP600 metninin 2. maddesine göre akreditif; adı ve tanımlaması nasıl olursa olsun, amir bankanın uygun bir ibrazı karşılayacağına ilişkin kesin yükümlülüğünü oluşturan dönülemez nitelikte herhangi bir düzenleme anlamına gelir. Açıklayacak olursak; İthalatçı havale amiri olarak belirli koşullara uyulması kaydıyla ihracatçıya, yani havale lehtarına, belirli bir tutarın ödenmesi hususunda aracı müesseseye (Bankaya) talimat vermekte; aracı müessese de bu talimatın şartları yerine getirildiği takdirde ödemeyi yapmaktadır. En genel haliyle akreditifler dönülebilir/dönülemez, teyitli/teyitsiz, vadeli/vadesiz şeklinde ayrıma tabi tutulabilir.
Süreci aşama aşama anlatalım:
Süreç içerisinde Konşimento (Bill of Lading) ciddi bir öneme sahiptir. Alıcı açısından güvence, usulüne uygun belgelerle malların ihracının yapıldığı tevsik edilmedikçe ödeme yapılmamasıdır. Satıcı açısından da ödeme yapılmadan sevk dokümanları ve özellikle malı gümrükten çekebilmesi için gerekli olan Bill of Lading gibi sevk evraklarının teslim edilmemesidir. Bu nedenle satıcı uygun belge sunmadan ve ihracatı gerçekleştirmeden ödeme alamadığı gibi alıcı da ödeme yapılmadığı yahut rezervli durumda onay vermediği müddetçe malı çekememektedir.
SONUÇ
Akreditif her ne kadar karmaşık bir süreç gibi görünse de aslında çok pratiktir ve bir o kadar da güvenilir bir sistemdir. Elbette akreditifin de kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır, ancak diğer ödeme yöntemlerine göre alıcı/satıcının risk faktörü açısından ortak ulaşılabilecekleri en iyi seçenek denilebilir. KOBİ’ler başta olmak üzere ihracat yapan ve dış pazarlara açılan tüm satıcılar için çok fazla avantaj sağlamaktadır. Dış ticarette ilerlemenin en iyi yolu gelişime açık olmak, yeni pazarlara açılmak ve yeni müşteriler edinmektir. Bu anlamda akreditifler, müşterinin size güvenini sağlamak ve sizin de müşterinin ödeme kabiliyetini teminat altına almak için kullanacağınız elverişli bir enstrümandır. Yeni bir müşteri ilk alışverişinde doğrudan peşin çalışmayabilir veya sırf bu yüzden sipariş onayı vermeyebilir, ancak uygulamada çok fazla rastladığımız üzere akreditifle kazanılan müşteriler bir süre sonra peşin ödeme yöntemine geçmekte ve ihracatçıya daha fazla güven duymaktadır. Bu açıdan UCP600 kurallarına hakim olunması, akreditifli ödeme yönteminin ve uygulamasının her bir ihracatçı açısından idrak edilerek uygulanması sonucunda; mal teslimi-ödeme şeklinde güvensizlikten kaynaklı engel aşılacağından, ihracatçılarımız uluslararası ticarette görece rekabet avantajı kazanacak, dış pazarlarda daha etkin ve daha geniş müşteri kitlesine hitap edebilir bir konuma gelecektir.
KAYNAKÇA
UCP 600 Kuralları- 2007 Revizyonu, ICC. Yayını
Abdurrahman Özalp, Dış Ticaret’te Yeni Kurallar-Ucp 600’ın Kullanılması Ve Akreditif (3. Baskı), Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2009.
Dış Ticarette Bankacılık İşlemleri Ve Akreditif, İstanbul Sanayi Odası
Ali Polat, Uluslararası Ticarette Akreditifli Ödemeler Ve Ucp 600, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Şahin KARATAŞ
